Kosmetyk naturalny – piękno bez chemii!

Ostatnie lata to prawdziwy boom na wszystko, co naturalne. Coraz więcej osób interesuje się również pielęgnacją, która bazuje na składnikach pochodzących z natury. Ogromną popularność zyskały kosmetyki, w składzie których nie znajdują się substancje chemiczne, które mogą niekorzystnie wpływać na organizm. Czym jednak jest naturalny kosmetyk? I jak nie dać się oszukać i wybrać produkt pielęgnacyjny, którego działanie opiera się na prawdziwie naturalnych substancjach?

Kosmetyk naturalny – definicja

Formalnie nie istnieje prawna definicja kosmetyku naturalnego, jednak wytyczne Komitetu Ekspertów Produktów Kosmetycznych przy Komitecie Zdrowia Publicznego Rady Europy (ESCOP) z września 2000 roku wskazują, że „kosmetyk naturalny to produkt, który ma upiększać i pielęgnować za pomocą substancji naturalnych, przyjazny dla skóry i środowiska, sprzyjający zdrowiu, wspierający samoregulację organizmu i wspomagający przez długi czas utrzymywanie naturalnej urody i harmonijny rozwój ciała i ducha, a otrzymywany jest ze składników pochodzenia naturalnego (roślinnego, zwierzęcego, mineralnego), uzyskanych metodami fizycznymi (np. tłoczenie, ekstrakcja, filtracja, destylacja, suszenie itp.), mikrobiologicznymi lub enzymatycznymi.”

Za kosmetyk naturalny uznawany jest zatem każdy produkt przeznaczony do pielęgnacji, który zawiera związki pochodzące z natury, a zatem ze świata roślin, zwierząt lub minerałów i jest uzyskiwany w procesach fizycznych, które jednak nie wpływają na jego właściwości. W kosmetykach naturalnych znaleźć można np. oleje, które są pozyskiwane za pomocą tłoczenia.

Warto również zaznaczyć, że chociaż nie ma definicji prawnej kosmetyku naturalnego, nie oznacza to, że produkty tego rodzaju nie podlegają żadnym uregulowaniom. Naturalność kosmetyków wskazana na opakowaniu jest deklaracją marketingową, a zatem podlega pod rozporządzenie unijne (655/2013). Nakazuje ono wszystkim producentom, aby tego rodzaju deklaracje były prawdziwe, poparte dowodami, zgodne ze stanem faktycznym, uczciwe, zgodne z przepisami prawa, a także zapewniające konsumentowi możliwość podjęcia świadomej decyzji zakupowej. Producent musi zatem móc udowodnić, że wyprodukowany przez niego kosmetyk naturalny spełnia określone kryteria.

Składnik naturalny, czyli jaki?

Naturalność kosmetyków ustalana jest poprzez analizę jego składników, każdego z osobna. Definicje składnika naturalnego, składnika pochodzenia naturalnego i syntetycznego znajdują się w specjalnej międzynarodowej normie ISO 16128. ISO jest niezależną, pozarządową organizacją normalizacyjną, tworzącą dobrowolne, międzynarodowe standardy dla różnorodnych dziedzin na podstawie rzetelnych procedur. W zakresie kosmetyków naturalnych ustalone zostało, że:

• Składnik naturalny to taki, który pozyskiwany jest wyłącznie z roślin (w tym grzybów i glonów), zwierząt, mikroorganizmów i minerałów w trakcie procesów fizycznych (np. mielenia, suszenia, destylacji), fermentacji zachodzącej w naturze lub innych procesów, w tym tradycyjnych (np. ekstrakcja przy użyciu naturalnych rozpuszczalników), jednak bez zamierzonej modyfikacji chemicznej.
• Składnik pochodzenia naturalnego – jest składnikiem pochodzącym w ponad 50% ze źródeł naturalnych, otrzymywanym metodami chemicznymi lub biologicznymi z zamiarem modyfikacji chemicznej.

Co ważne normy ISO wyłączyły substancje pozyskiwane z paliw kopalnych np. z ropy naftowej jako składniki uznawane za naturalne.

Czym, w odróżnieniu od składników naturalnych, jest składnik chemiczny? Jest on otrzymywany w procesie syntezy, czyli konkretnej reakcji chemicznej. Posiada określony skład i wysoką czystość, zaś proces jego powstawania jest ściśle nadzorowany i zaplanowany. Tego rodzaju proces w przemyśle kosmetycznym wykorzystuje się do produkcji składników aktywnych, które w części przypadków niewiele różnią się od składników pozyskiwanych z natury (np. ceramidy).

Kosmetyk naturalny a organiczny – czym się różnią?

Często kosmetyki naturalne są utożsamiane z kosmetykami organicznymi. Czy jednak są to pojęcia, które można ze sobą łączyć? Otóż nie każdy kosmetyk naturalny jest kosmetykiem organicznym, choć każdy kosmetyk organiczny jest naturalny. Kosmetyki organiczne zawierają bowiem składniki organiczne, które również definiuje norma ISO 16128. Za składniki organiczne uznawane są naturalne składniki pochodzące z upraw ekologicznych lub dzikich zbiorów zgodnie z krajowym prawem lub równoważnymi standardami międzynarodowymi. Wyróżnić można także składniki pochodzenia organicznego, czyli pochodzące z upraw organicznych lub mieszanki upraw organicznych i naturalnych zasobów, które są pozyskiwane chemicznymi lub biologicznymi metodami w procesie modyfikacji chemicznych.

Można zatem w uproszczeniu powiedzieć, że składniki organiczne oraz pochodzenia organicznego są wytwarzane z roślin uprawianych ekologicznie. W tym przypadku cały proces uprawiania roślin w sposób ekologiczny podlega jednak regulacjom prawnym.

Kosmetyki naturalne z certyfikatem

Na wielu kosmetykach naturalnych i organicznych znaleźć można certyfikaty, które mają potwierdzić ich naturalność lub organiczność. Oznacza to, że dany produkt został sprawdzony przez firmę certyfikującą, która zbadała go według opracowanych przez siebie kryteriów dotyczących m.in. pochodzenia składników, jakości i procesu produkcji. Certyfikat oznacza, że wymagania te zostały spełnione.

Standardy certyfikujące oraz oznaczenia określające naturalność kosmetyku powstały w celu ułatwienia podjęcia świadomej decyzji konsumentom. Istnieje kilka organizacji, które przyznają produktom pielęgnacyjnym certyfikat „naturalny”. Są to”:

• ECOCERT – jednak z najbardziej znanych organizacji certyfikujących, która za kosmetyk naturalny uznaje taki, który zawiera minimum 95% składników pochodzenia naturalnego lub pochodzących z upraw ekologicznych, a zawartość substancji syntetycznych nie może przekraczać 5%. Z kolei kosmetyk naturalny i ekologiczny zawiera minimum 95% składników pochodzenia naturalnego oraz przynajmniej 50% surowców naturalnych pochodzi z upraw ekologicznych i maksymalnie 5% składników syntetycznych.
• BDIH – niemiecka organizacja certyfikująca, w której za kosmetyki organiczne uznawane są produkty zawierające co najmniej 95% składników pochodzących z upraw organicznych, biodynamicznych lub z kontrolowanych zbiorów roślin dziko rosnących.
• SOIL ASSOCIATION – brytyjska organizacja certyfikująca, która działa głównie na obszarze Wielkiej Brytanii. Aktualnie ponad 80% w tym kraju jest oznaczonych znakiem tej organizacji. Za organiczny uznawany jest produkt, który został wyprodukowany w 70-95% ze składników organicznych.
• COSMOS – ujednolicone standardy europejskie w zakresie pojęć i zasad produkcji ekologicznych kosmetyków. Jest to wspólna norma naturalnych kosmetyków, która ma na celu ujednolicić proces certyfikacji różnym instytucjom europejskich poprzez ustalenie wspólnych standardów.
• NaTrue – Europejskie Ugrupowanie Interesów Producentów Kosmetyków Naturalnych i Organicznych, którzy nie dopasowali się do norm COSMOS. Przyznawany przez nich certyfikat zawiera określoną ilość gwiazdek. Jedna oznacza spełnienie podstawowych wymagań w zakresie kosmetyków naturalnych, dwie oznaczają 70% składników naturalnych, zaś trzy – 95% składników pochodzenia roślinnego.

Oprócz wymienionych sposobów certyfikacji istnieją również zrzeszenia krajowe, które posiadają własne zasady certyfikowania kosmetyków. Istnieje także możliwość uzyskania certyfikatu Vegan Society, który gwarantuje, że produkt jest wolny od składników pochodzenia zwierzęcego oraz nie jest testowany na zwierzętach. Producenci mogą również ubiegać się o charakterystyczne logo przedstawiające króliczka z ochraniającą go dłonią, które jest znakiem Międzynarodowego Związku Producentów Przeciwko Stosowaniu Testów na Zwierzętach w kosmetyce.

Kosmetyki naturalne – co warto wiedzieć?

Kosmetyki naturalne powstały w celu wykorzystania wszystkich dobrodziejstw, jakie wytworzyła natura. Ich zadaniem jest wspieranie skóry w naturalnych procesach regeneracji i odnowy, bez zaburzania ich rytmu. Produkty bazujące na naturalnych składnikach wykazują się dużą skutecznością, zapewniając piękny, naturalny i zdrowy wygląd skóry. Są one również bezpieczne, gdyż nie zawierają sztucznych substancji, przez co stwarzają mniejsze ryzyko pojawienia się podrażnień oraz reakcji alergicznych. W ostatnich latach zwiększyła się również dostępność produktów naturalnych, które dostępne są niemal w każdej drogerii, co znacznie ułatwia ich zakup.

Kosmetyki naturalne nie są jednak rozwiązaniem bez wad. Przede wszystkim posiadają one krótszy termin ważności. Co więcej w wielu przypadkach wyższa jest także ich cena, co wynika z trudniejszego pozyskiwania substancji aktywnych niezbędnych do ich produkcji.

Naturalne kosmetyki – jakie składniki zawierają?

Kosmetyk naturalny to taki, który składa się w całości lub zdecydowanej większości ze naturalnych składników lub składników pochodzenia naturalnego. Wśród substancji, jakie zawierają tego typu produkty pielęgnacyjne znaleźć się mogą m.in.:

• olejki eteryczne,
• ekstrakty roślinne i ziołowe,
• woski,
• substancje pozyskiwane z minerałów (sole i tlenki),
• naturalne barwniki,
• naturalne emulgatory i emolienty,
• lanolina,
• mleczko i wosk pszczeli,
• mleko.

Jakich substancji nie znajdziesz w naturalnych kosmetykach?

Wśród substancji, które nie mogą znaleźć się w składzie kosmetyków naturalnych znajdują się wszelkie składniki syntetyczne. W ich formule nie powinny zatem pojawić się:

• syntetyczne konserwanty m.in. parabeny, formaldehyd, donory formaldehydu,
• barwniki syntetyczne (w składzie INCI naturalne barwniki są oznaczone jako CI 75100 – CI 77947, pozostałe CI są syntetyczne),
• oleje mineralne, syntetyczna wazelina, parafina,
• PEGi,
• silikony,
• SLES i SLS,
• EDTA,
• butylohydroxytoluenu, butylohydroxyanizol (przeciwutleniacze) – oznaczenie INCI: BHT, BHA
• glikol propylenowy i innych glikole,
• etanoloamin,
• karbomery,
• pochodne syntetycznych kwasów lub alkoholi tłuszczowych,
• syntetyczne, identyczne z naturalnymi i chemicznie modyfikowane substancje zapachowe – często trudno je rozróżnić, ponieważ oznaczenie INCI: Parfum ma również naturalna kompozycja zapachowa.